یادگیری یک زبان جدید به شیوه زبان مادری

همه ما رویای صحبت کردن به یک زبان جدید، درست مثل زبان مادری خودمون رو در سر داریم. این آرزو نه تنها دست یافتنی هست، بلکه می‌تونه مسیری جذاب و پربار در یادگیری زبان باشه. در این نوشته، به بررسی این موضوع می‌پردازیم که آیا یادگیری یک زبان جدید به شیوه زبان مادری، سریع‌ترین و راحت‌ترین راه هست یا خیر، و چطور می‌تونیم از این رویکرد در یادگیری زبان، در بزرگسالی بهره ببریم. البته وارد جزئیات نمیشیم چون قراره یک زبان جدید رو یاد بگیریم و نه نظریه های یادگیری زبان جدید رو.

چگونگی یادگیری زبان مادری

به خاطر بیار که زبان مادری رو چطور یاد گرفتی. کودک به طور متوسط یک تا دو سال زمان نیاز داره تا به اصطلاح “زبون باز کنه” و شروع به صحبت کردن کنه.

آیا کودک بعد از دو سال تسلط کامل به زبان مادری داره؟ قطعا نه. حتی تلفظ بعضی صداها هم براش سخته.

پس چه زمانی به تسلط زبان مادری می‌رسه؟ مثلا در پنج یا شش سالگی، زمانی که می‌تونه به راحتی ارتباط برقرار کنه؟ باز هم نه. دایره لغات اون محدود هست و از ساختارهای بسیار ساده استفاده می‌کنه. خیلی از اصطلاحات و ضرب المثل‌ها براش ناآشنا هستند. حتما متوجه شدی که حتی در این سن هم بعضی کودکان هنوز واژه‌ها رو درست تلفظ نمی‌کنند.

بالاخره چه زمانی به تسلط کامل می‌رسه؟ شاید هیچ کس نمی‌تونه ادعا کنه که تسلط کامل به زبان مادری خودش داره. تصور کن یک استاد ادبیات وارد یک کنفرانس زمین‌شناسی بشه؛ خیلی از واژه‌ها احتمالاً براش ناآشنا هستند و درک مفاهیم و مطالب براش آسون نیست، مگر اینکه قبلا در زمینه زمین‌شناسی مطالعه داشته باشه.

اگر تعریف تسلط فرد به یک زبان جدید رو معادل آمادگی فرد برای ورود به جامعه، و برقراری ارتباط با افراد بدونیم، بطوری که مثلا بتونه یک شغل ساده رو بر عهده بگیره، و یا وارد دانشگاه بشه و ادامه تحصیل بده، به نظر می‌رسه تسلط بر زبان یک هدف منطقی و دست‌یافتنی هست؛ یعنی چیزی معادل دریافت مدرک دیپلم.

اگر این درست باشه یعنی ما حدود پانزده تا هجده سال زمان صرف کردیم تا به زبان مادری خودمون مسلط بشیم. بنابراین، به نظر می‌رسه یادگیری یک زبان جدید به شیوه زبان مادری خیلی هم سریع نیست. تقریباً پنج سال طول می‌کشه تا کم و بیش سطح A رو به پایان برسونیم، تازه بدون در نظر گرفتن مهارت‌های خواندن و نوشتن.

الگوبرداری از شیوه یادگیری زبان مادری

اگرچه تقلید کامل از فرآیند یادگیری زبان مادری در بزرگسالی زمان‌بر و تقریبا غیر ممکن هست، اما می‌تونیم از مراحل کلیدی اون برای تسهیل یادگیری زبان جدید بهره ببریم.

1. دریافت ( Reception): غرق شدن در زبان

همونطور که کودک یک تا دو سال ابتدایی زندگی خودش رو صرف گوش دادن به صداهای اطراف و مکالمات می‌کنه، بدون اینکه معنای اون‌ها رو درک کنه، ما هم می‌تونیم گوش هامون رو در معرض حجم زیادی از محتوای صوتی به زبان جدید قرار بدیم. مغز این اطلاعات صوتی رو میگیره و ذخیره مکینه. البته برای اینکه بتونه اونها رو پردازش و بعدا استفاده کنه، باید بهش زمان بدیم.

منابع آنلاین، پادکست‌ها، موسیقی‌ها و حتی برنامه‌های تلویزیونی مثل کارتون و فیلم به زبان جدید، محتوای صوتی محسوب میشن. البته یک مشکل اساسی هم دارند و اون اینه که اصولا با سرعت بالاتر از فهم و درک ما صحبت می کنند. وقتی با کودک صحبت می کنیم از جملات ساده و کوتاه استفاده می کنیم، سرعت صحبت کردن رو پایین میاریم و حتی از ایما و اشاره استفاده می کنیم تا مغز کودک بتونه اونها رو بفهمه و از اونها نمونه برداری کنه.

تعاملات حضوری یا آنلاین با افرادی که به این زبان جدید صحبت می کنند هم بهت فرصت میده تا فعالیت‌های آموزشی یا تبادل زبانی داشته باشی. برای تقویت این مهارت ارتباطی لازمه یکی باشه تا باهاش صحبت کنی و ببینی چقدر می تونی منظور خودت رو به طرف مقابل برسونی و چقدر از صحبت های طرف مقابل رو متوجه می شی.

یک تفاوت کلیدی بین کودک و بزرگسال در این مرحله، دقت در پردازش اطلاعات هست. ذهن کودک بدلیل اینکه مشغله فکری نداره، اضطراب و استرس های مستمر و روزمره نداره، مسئولیت و تکلیفی نداره، و خلاصه موضوعی برای فکر کردن نداره، بسیار آماده پذیرش اطلاعات جدید و یا یادگیری یک زبان جدید هست.

البته نگران نباشید چون ذهن بزرگسال به دلیل رشد و تمرین، و داشتن الگوهای یادگیری تثبیت شده، به اندازه‌ی ذهن کودک به زمان طولانی برای پردازش اطلاعات جدید نیاز نداره. این یک خبر خوبه! نیازی نیست یک تا دو سال رو فقط در مرحله‌ی “دریافت” سپری کنی. ولی خب زبان فرار هست و بهرحال یادگیری یک زبان جدید حتما نیاز به وقت داره.

2. تولید (Production): از شنیدن تا گفتن

کودک بعد از مدتی شروع به صحبت کردن می‌کنه؛ اول چند کلمه، بعدش عبارات معنادار و در نهایت جملات کامل رو بیان میکنه. گام دوم در یادگیری زبان جدید، مرحله‌ی “تولید” یا صحبت کردن هست که ارتباط مستقیمی با مدت زمان سپری شده در مرحله‌ی “دریافت” داره. بزرگترین چالش این مرحله هم تلفظ درست صدا ها و اَدای درست کلمات هست. البته کودک گاهی به اصطلاح پرت و پلا هم میگه چون ذهنش هنوز ارتباط دقیقی بین کلام و معنا پیدا نکرده. مرحله “تولید” سخت ترین مرحله هست. بخاطر اینکه ما دوست نداریم مثل یک کودک پرت و پلا بگیم یا کلمات رو نادرست تلفظ کنیم. خجالت می کشیم. پس ترجیح میدیم ساکت بمونیم و اصلا حرف نزنیم.

چرا تلفظ برخی صداها و واژه‌ها برای ما دشوار است؟ برخلاف مرحله‌ی “دریافت” که عمدتاً به زمان و گوش دادن نیاز داره، مرحله‌ی “تولید” نیازمند “ورزش” هست. موقع صحبت کردن، ماهیچه‌های دهان، زبان و لب‌ها درگیر هستند. برای تلفظ صحیح یک صدا یا کلمه خاص، این ماهیچه‌ها باید تمرین کنند تا موقعیت دقیق برای تولید اون صدا رو یاد بگیرند.

تنها راه حل این مشکل هم اینه که تا میتونی به الگوهای درست گوش بدی و اونها رو تکرار کنی. لازم نیست در ملا عام این کار رو کنی که خجالت بکشی. مهم اینه که بسیار باید حرف بزنی تا ماهیچه ها برای زبان جدید هم به اصطلاح ورزیده بشن و براحتی اون رو بیان کنی.
خب اگه حرف زدن بلد بودم که مشکلی نبود. چطوری حرف بزنم؟ متن مکالمات ساده و نوشته های ساده رو پیدا کن و بارها با صدای بلند از روشون بخون. برای ماهیچه ها مهم نیست که داری حرف میزنی یا داری میخونی. هر چی بیشتر با صدای بلند متن ها رو بخونی راحتتر کلمات و جملات رو در زبان جدید بیان میکنی.

نتیجه گیری

یادگیری و تقویت مهارت مکالمه در یک زبان جدید نیازمند تمرکز بر هر دو مرحله‌ی “دریافت” (گوش دادن فعال و درک مطلب) و “تولید” (صحبت کردن و تمرین) هست. هرچه بیشتر به الگوهای صحیح تلفظ در زبان جدید گوش بدی و تکرار کنی، و هرچه بیشتر تمرین صحبت کردن داشته باشی، روانتر و مسلط‌ تر میشی.

داشتن یک هم صحبت در سطح خودت برای تکرار و تمرین، و بالا بردن اعتماد بنفس هم خیلی مهمه. پس اول به یک منبعی از جملات و اصطلاحات کاربردی نیاز داریم که بارها به اونها گوش بدیم. البته بهتره گوینده به زبان مادری صحبت کنه که لهجه و تلفظ ها عالی باشند. همچنین سرعت بیان این جملات باید متناسب با سطح درک و فهم شنونده باشه.

بعد باید این جملات و اصطلاحات رو بارها با صدای بلند تکرار کنیم یا از روی اونها بخونیم. و در آخر هم نیاز به یک همصحبت داریم که بتونیم روند رشد خودمون رو در ارتباط با دیگران بسنجیم. البته داشتن یک هم صحبت مسلط که بتونه متوجه ایرادات هم بشه و اونا رو اصلاح کنه قطعا تاثیرات قابل توجهی برای سریعتر یادگیری یک زبان جدید داره.

اگر به یادگیری زبان جدید به این شیوه علاقه داری، حتما نوشته ی بعدی رو که در مورد آموزش رایگان زبان هست بخون.

تقویت زبان سطح A1

تقویت زبان سطح A2

تقویت زبان سطح B1

تقویت زبان سطح B2

تقویت زبان سطح C